اهمیت صادرات در روابط بین المللی

برای کشورهای با اقتصاد پیشرفته یا اقتصاد در حال رشد، صادرات از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که بازارهای بیش‌تری را برای تولید‌کنندگان داخلی فراهم می‌کند. علاوه بر این، تجارت بین المللی برای مردم یک کشور، این امکان را فراهم می‌کند که به کالاها و خدماتی دسترسی پیدا کنند که در کشور خود برای آن‌ها مهیا نبوده است. بخشی از اهمیت صادرات در روابط بین المللی به رقابتی‌تر شدن قیمت‌ها مربوط می‌شود؛ به گونه‌ای که با بهبود تجارت میان کشورها، کالاها با قیمت ارزان‌تری به دست مصرف کنندگان می‌رسد.

یکی از اهداف اصلی دیپلماسی و سیاست خارجی بین دولت کشورهای مختلف نیز، تقویت روابط اقتصادی میان آن‌ها و تشویق به صادرات و واردات به نفع تمام طرف‌های تجاری است.

در این مطالعه قصد داریم به بیان اهمیت صادرات در روابط بین المللی بپردازیم؛ در صورتی که تمایل دارید در این زمینه آگاهی بیش‌تری کسب کنید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

جهانی شدن و اهمیت صادرات در روابط بین المللی

جهانی شدن که از دهه 1990 میلادی در فرهنگ اقتصادی کشورها رایج شده است به معنای یکپارچه شدن اقتصاد کشورهای مختلف است. جهانی شدن منجر به آن شده که نهادهای تولید نظیر نیروی کار و سرمایه و کالاها و خدمات تولید شده آزادانه از مرزهای جغرافیایی مختلف عبور کنند و در بازار کشورهای مختلف عرضه شوند.

مؤلفه‌های اساسی مؤثر بر جهانی شدن شامل تجارت (صادرات و واردات کالاها و خدمات)، سرمایه‌گذاری خارجی و فن‌آوری هستند که در این میان، تجارت مهم‌ترین نماد جهانی شدن به شمار می‌رود. به طوری که، نتایج بررسی‌ها حاکی از آن است که در طول 50 سال اخیر، رشد صادرات جهانی از رشد سرمایه‌گذاری خارجی و رشد تولید جهانی سریع‌تر بوده است؛ این امر به معنای تشدید یکپارچگی اقتصادهای جهان است. بر اساس موارد یاد شده، نقش و اهمیت صادرات در روابط بین المللی آشکار می‌شود.

مزیت‌های اقتصادی صادرات

در قرن هیجدهم میلادی، دیوید ریکاردو، اقتصاددان انگلیسی نظریه مزیت نسبی (Comparative Advantage) را ارائه داد که اهمیت صادرات در روابط بین المللی را به خوبی آشکار می‌کند و پایه و مبنای اصلی شکل‌ گیری تجارت جهانی محسوب می‌شود.

بر اساس این نظریه، هر کشوری نسبت به سایر کشورها، در برخی زمینه‌های اقتصادی مولدتر است؛ بنابراین مبادله کالاها میان کشورها در قالب صادرات و واردات می‌تواند وضعیت اقتصادی تمام کشورها را بهبود ببخشد.

قرن‌ها پس از ارائه این نظریه، جنبه‌های مختلف اهمیت صادرات در روابط بین المللی برای همه به وضوح آشکار شده است. صادرات کالاها و خدمات بر کیفیت محصول تولید شده اثرگذار است؛ چرا که برای صادرات، باید کالاها مطابق با استانداردهای بازارهای مقصد تولید و عرضه شوند. گاهی لازم است چندین گواهینامه برای کالاهای تولید شده دریافت شود؛ چنین اقداماتی موجب بهبود کیفیت کالاها، پایداری بیش‌تر آن‌ها و رقابتی‌تر شدن آن‌ها در بازارهای داخلی و بین المللی می‌شود.

همچنین منابع حاصل از صادرات کالاها به جبران هزینه واردات کمک می‌کند و موجب تقویت اقتصاد داخلی می‌شود. به این ترتیب، تولید ناخالص داخلی (GDP) افزایش می‌یابد، صنعتی شدن کشور را تسریع می‌کند و اشتغال و درآمد پایدار ایجاد می‌کند.

 

اهمیت صادرات در روابط بین المللی

اغلب کشورهای جهان در تلاشند تا صادرات کالاها و خدمات خود را تقویت کنند. بسیاری از کشورها به صادرکنندگان، مشوق‌های مالی ارائه می‌دهند. به عنوان مثال کشور چین مناطق ویژه اقتصادی ایجاد کرده و در این مناطق، هیچ گونه مالیاتی از صادرکنندگان دریافت نمی‌شود. به طور مشابه، سایر کشورها نیز بانک‌ها و آژانس‌های بیمه اختصاصی برای تسهیل رشد صادرات ایجاد کرده‌اند. موارد یاد شده به خوبی بیانگر اهمیت صادرات در روابط بین المللی برای کشورهای مختلف است. در ادامه به بیان دلایل اهمیت صادرات در روابط بین المللی برای کشورهای صادرکننده می‌پردازیم.

بهره‌گیری از اصل مزیت نسبی

همان طور که بیان شد، اصل اساسی که تجارت بین المللی را هدایت می‌کند؛ مزیت نسبی است. برخی از کشورها از منابع طبیعی خاصی به وفور برخوردار هستند که با صدور مازاد آن به کشورهایی که فاقد آن هستند می‌توانند ارز خارجی به دست آورند، کالاهای خارجی مورد نیاز را وارد کنند و رفاه شهروندان خود را افزایش دهند. به عنوان مثال، کشورهایی مانند هند و چین که جمعیت فعال زیادی دارند؛ خدمات نیروی کار خود را به سایر کشورها صادر می‌کنند.

اهمیت صادرات در روابط بین المللی: افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP)

خالص صادرات که از اجزای تولید ناخالص داخلی محسوب می‌شود؛ تفاوت بین واردات و صادرات است. در صورتی که خالص صادرات مثبت باشد، تولید ناخالص داخلی کشور صادر کننده افزایش می‌یابد. همچنین در صورت منفی بودن خالص صادرات یک کشور، تولید ناخالص داخلی آن کاهش می‌یابد.

با توجه به اینکه رشد اقتصادی از تغییرات تولید ناخالص داخلی آن در طول زمان برآورد می‌شود؛ خالص صادرات نقش مهمی در بهبود رشد اقتصادی کشورها ایفا می‌کند.

افزایش اشتغال

یکی دیگر از دلایلی که اهمیت صادرات در روابط بین المللی را مشهود می‌کند؛ افزایش اشتغال است. با افزایش صادرات، ارزآوری و تهیه نهاده‌های لازم برای تولید داخلی افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه افزایش تولید داخلی نیاز به نیروی کار دارد؛ می‌توان نتیجه گرفت که با افزایش صادرات، اشتغال نیز افزایش می‌یابد.

علاوه بر اشتغال مستقیم ناشی از صادرات، اثر سرریز نیز وجود دارد؛ به این معنا که نیروی کاری که در تولید و صادرات کالاها نقش دارند، درآمد خود را صرف خرید کالاها و خدمات می‌کنند و این امر نیز موجب افزایش اشتغال می‌شود. شاهد مثال این موضوع، کشور چین است که پس از اعمال سیاست‌های صادرات محور، نرخ بیکاری آن به شدت کاهش یافته است.

اهمیت صادرات در روابط بین المللی: خروج از رکود اقتصادی

صادرات یکی از مؤلفه‌های مهم مؤثر بر رشد اقتصادی است و می‌تواند اقتصاد را از حالت رکود خارج نماید. در زمان رکود اقتصادی در یک کشور، کارفرمایان دستمزد نیروی کار را کاهش می‌دهند یا تعدیل نیرو می‌کنند. مصرف کنندگان نیز به علت کاهش درآمد، خرید خود را به تعویق می‌اندازند، بنابراین یک چرخه معیوب ایجاد می‌شود و تولید متوقف می‌شود. این در حالی است که در سایر کشورها که رکود حاکم نیست، مصرف کنندگان به خرید کالاها و خدمات تمایل دارند و نقش صادرات در خروج از رکود همین جا آشکار می‌گردد.

در حقیقت، صادرکنندگان کشورهای مستعد رکود می‌توانند کالاها و خدمات خود را به کشورهایی با شرایط اقتصادی مطلوب صادر نمایند و با این اقدام، تولید ناخالص داخلی را افزایش و بیکاری را کاهش دهند.

 

به دست آوردن ارز خارجی

یکی از مهم‌ترین ارزهای رایج جهان، دلار است که یک ارز ذخیره محسوب می‌شود. به این معنا که مبادلات بین المللی بر اساس دلار یا طلا انجام می‌شوند. کالاهای اساسی مانند نفت و طلا نیز معمولاً بر اساس دلار قیمت‌گذاری می‌شوند. به همین دلیل اغلب کشورها برای بقای خود به دلار نیاز دارند.

صادرات، تنها راه کسب ارز خارجی است و به همین دلیل در ادامه حیات اقتصادی کشورها نقش قابل توجهی دارد. کشوری که ارز خارجی ندارد امکان واردات کالاهای اساسی را ندارد و برای تولید کالاها و خدمات مورد نیاز جامعه با مشکل مواجه می‌شود.

نکته‌ای که لازم است در این زمینه مد نظر قرار گیرد، آن است که صادرات یک کشور باید همراه با سودآوری باشد. برخی کشورها به کالاها و خدمات خود یارانه اختصاص می‌دهند تا بتوانند آن‌ها را در بازارهای بین المللی ارزان‌تر عرضه نمایند و به این وسیله صادرات را تحریک کنند. چنین اقدامی در بلند‌مدت به نفع اقتصاد کشور نخواهد بود؛ چرا که این اقدام به معنای هدیه دادن کالاها و خدمات به سایر کشورهاست.

اهمیت صادرات در روابط بین المللی: کسب شهرت و اعتبار

کشوری که به صادرات کالاها و خدمات می‌پردازد؛ در بازارهای بین المللی صاحب نام و اعتبار می‌شود و در بازاریابی فراسازمانی خود می‌تواند به یک برند معتبر تبدیل شود. به عنوان مثال، کشور ژاپن با توجه به صادرات لوازم الکترونیکی باکیفیت، به برندی خوش‌ نام در این زمینه تبدیل شده است. همچنین کشور هند در بازارهای جهانی با صادرات نرم افزارهای کامپیوتری، صنایع دستی و جواهرات، از شهرت و اعتبار مناسبی برخوردار شده است.

اهداف اصلی صادرات در روابط بین المللی

از جمله اهدافی که بیانگر اهمیت صادرات در روابط بین المللی است؛ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• بهبود تجارت آزاد میان کشورهای مختلف جهان
• همگام شدن با جهانی سازی و ادغام اقتصاد کشورهای مختلف
• رسیدن به صلح جهانی با ایجاد روابط تجاری با ملت‌های مختلف
• آشنایی با فرهنگ ملت‌های مختلف و بهبود تبادل اجتماعی و فرهنگی
• کاهش شکاف اقتصادی و اجتماعی میان کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته
• تلاش برای مدیریت بهینه و پایدار منابع در سطح جهانی

عوامل مؤثر بر توسعه صادرات در روابط بین المللی

عوامل متعددی می‌توانند بر توسعه صادرات کشورها مؤثر باشند. در ادامه به بیان مهم‌ترین مؤلفه‌های مؤثر بر توسعه صادرات در ایران که اهمیت صادرات در روابط بین المللی را نیز برجسته می‌کند، می‌پردازیم:

• از جمله پیش‌ شرط‌ها برای نفوذ به بازارهای جدید بین المللی و توسعه صادرات، تقویت اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی در داخل کشور است.
• مناطق آزاد تجاری در کشور، ظرفیت بالقوه مناسبی برای توسعه صادرات کالاها و خدمات دارند و برای نیل به هدف توسعه صادرات در بازارهای جهانی، حتماً باید از این ظرفیت‌ها استفاده نمود.
• عضویت در اتحادیه‌های اقتصادی و تجاری و تصویب موافقت‌ نامه‌ها و تفاهم نامه‌های تجاری با کشورهای دیگر، از دیگر پیش شرط‌های توسعه صادرات کالاها و خدمات به حساب می‌آید.
• کاهش بروکراسی‌های اداری و اجتناب از صدور بخش‌نامه‌های مکرر برای صادرات کالاها و خدمات می‌تواند در تقویت انگیزه صادرکنندگان مؤثر باشد و روند تجارت خارجی را تسریع نماید.
• تشویق و ترغیب شرکت‌های داخلی به خصوص شرکت‌های دانش بنیان برای نیازسنجی بازارهای جهانی و تلاش برای تولید کالاها و خدمات مطابق با نیاز بازار، می‌تواند در توسعه تولید صادرات محور نقش اساسی داشته باشد. این امر می‌تواند از طریق انجام تحقیقات بازاریابی در بازارهای هدف بین المللی صورت پذیرد.
• تمرکز بر کالاهای صادراتی که در تولید آن‌ها مزیت نسبی وجود دارد و تلاش برای رفع موانع صدور آن‌ها می‌تواند موجب توسعه صادرات کالاها و خدمات کشور شود.
• با تلاش برای عرضه کالاهای صادراتی با بسته بندی مناسب و داشتن برند ایرانی و جلوگیری از صادرات فله‌ای و بدون برند کالاها، علاوه بر تقویت صادرات، ارزش افزوده حاصل از تولید و صادرات کالاها نیز نصیب تولیدکنندگان داخلی می‌گردد.
• قیمت‌گذاری منطقی کالاهای صادراتی و اجتناب از ارزش‌گذاری بالا (Over-valuation) یا ارزش‌گذاری پایین (Under-valuation) کالاهای صادراتی، می‌تواند ورود کشور به پیمان‌ها و تفاهم نامه‌های تجاری را تسهیل نماید و به توسعه صادرات کمک کند.
• اصلاح قوانین مربوط به جذب سرمایه‌گذاران خارجی و کاهش یا حذف مالیات بر سرمایه‌گذاری خارجی برای سرمایه‌گذارانی که در حوزه صادرات کالاها و خدمات اشتغال دارند؛ می‌تواند با ورود سرمایه و فن‌آوری‌های پیشرفته به داخل کشور، توسعه صادرات را تسریع نماید.

اهمیت صادرات در روابط بین المللی: چگونگی ورود به بازارهای جهانی

شرکت‌های داخلی برای حضور در بازارهای بین المللی و موفقیت در توسعه صادرات، باید شرایط مشخصی داشته باشند. در ادامه به شرایط ورود و دلایل ورود شرکت‌های داخلی به بازارهای جهانی اشاره می‌شود.

شرایط ورود شرکت‌های داخلی به بازارهای جهانی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های داخلی برای ورود به حوزه صادرات کالاها و خدمات و نفوذ در بازارهای جهانی باید شرایط زیر را داشته باشند:

• شرکت باید از رشد مناسبی برخوردار باشد؛ به عبارت دیگر، سطح تولید مناسب و فروش کافی داشته باشد.
• شرکت باید توانایی تولید کالاها و خدمات با کیفیت مناسب برای عرضه در بازارهای بین المللی را داشته باشد.
• کالاهای تولید شده توسط شرکت باید قابلیت رقابت در بازار بین المللی را داشته باشند و با هزینه مناسب تولید شده باشند.

 

دلایل ورود شرکت‌های داخلی به بازارهای جهانی

از جمله علت‌هایی که موجب می‌شود یک شرکت برای ورود به حوزه صادرات و نفوذ به بازارهای خارجی اقدام نماید که بیانگر اهمیت صادرات در روابط بین المللی نیز هست؛ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• داشتن مزیت هزینه‌ای و توانایی تولید کالاها با نهاده‌های تولید ارزان‌تر
• دستیابی به بازارهای جدید به علت اشباع شدن بازار داخلی
• ورود به بازارهای جدید به علت رکود در بازار داخلی

انواع استراتژی‌های صادرات در روابط بین المللی

یکی از شیوه‌های ورود به بازارهای بین المللی، صادرات است که به انواع استراتژی‌های صادرات مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌شود.

صادرات مستقیم

در استراتژی صادرات مستقیم، شرکت‌های عرضه کننده کالاها و خدمات به طور مستقیم و بدون وجود واسطه‌ها، کالاها و خدمات را به بازارهای مقصد عرضه می‌کنند. به عبارت دیگر، در زنجیره صادرات کالاها و خدمات، به غیر از عرضه کننده، گروه‌های دیگری سهمی از حاشیه بازار ندارند. از جمله مزیت‌های صادرات مستقیم می‌توان به فروش بیش‌تر، نظارت بیش‌تر، شفافیت اطلاعات و ارتباط نزدیک‌تر با خریداران خارجی اشاره نمود.

صادرات مستقیم می‌تواند توسط نمایندگان فروش خارجی، اعطای حق امتیاز، قرارداد مدیریت و بازاریابی مستقیم صورت گیرد.

صادرات غیرمستقیم

در استراتژی صادرات غیرمستقیم از شرکت‌های واسطه برای عرضه کالاها و خدمات در بازارهای مقصد استفاده می‌شود. صادرات غیرمستقیم روشی مقرون به صرفه برای نفوذ به بازارهای جدید است. از جمله مزیت‌های صادرات غیرمستقیم می‌توان به تسریع در ورود به بازارها و رشد فروش، بهره‌مندی از اطلاعات و شبکه‌های ارتباطی واسطه‌ها و به اشتراک‌گذاری هزینه‌های بازاریابی اشاره نمود. البته در این استراتژی، عرضه کننده نظارت مستقیم بر ارزشگذاری کالاهای صادراتی ندارد، همچنین به جای عرضه کننده، شرکت‌های واسطه‌ای به مشتریان بازارهای هدف شناسانده می‌شوند.

صادرات غیرمستقیم می‌تواند توسط فروش داخلی، فروش توسط سایر توزیع کنندگان، شرکت‌های تجاری، نمایندگان صادرات و شرکت‌های مدیریت صادرات صورت گیرد.

جمع‌بندی اهمیت صادرات در روابط بین المللی

جهانی شدن و ادغام اقتصادی از ویژگی‌های بارز دنیای مدرن است. به ویژه افزایش تقسیم کار و تکه تکه شدن زنجیره‌های تأمین جهانی منجر به جهانی شدن تولید و حمل و نقل بسیاری از کالاها و خدمات شده است که این امر، همکاری اقتصادی را در سطح بین المللی افزایش داده است.

با توجه به اهمیت صادرات در روابط بین المللی، در این مقاله به تعریف جهانی شدن پرداختیم و مزیت‌های اقتصادی صادرات را بیان نمودیم، همچنین عوامل مؤثر بر اهمیت صادرات در روابط بین المللی را بر شمردیم و به اهداف اصلی صادرات در روابط بین المللی اشاره نمودیم. در نهایت، عوامل مؤثر بر توسعه صادرات، چگونگی ورود به بازارهای جهانی و انواع استراتژی‌های صادرات را بررسی نمودیم.

از مرور این مطالب می‌توان نتیجه گرفت که اهمیت صادرات در روابط بین المللی انکارناپذیر است. به طوری که افزایش صادرات، نه تنها می‌تواند وضعیت اقتصادی یک کشور را بهبود ببخشد و زمینه را برای ورود فن‌آوری‌های جدید و کالاهای مورد نیاز به کشور فراهم کند؛ بلکه بهبود روابط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با سایر کشورها را نیز در پی دارد. با این حال، ورود به بازارهای بین المللی برای صادرات کالاها و خدمات کار ساده‌ای نیست و قبل از هر چیز، نیاز به شناخت صحیحی از بازارهای هدف خارجی، نیازسنجی مشتریان و قیمت‌گذاری مناسب کالاها و خدمات دارد که از طریق انجام تحقیقات بازاریابی امکان پذیر می‌گردد.

امیدواریم که محتوای این مقاله، اهمیت صادرات در روابط بین المللی را به خوبی برای شما آشکار کرده باشد. در صورتی که در مورد این مطلب دیدگاهی دارید حتماً با ما و سایر کاربران سایت در میان بگذارید. با ما تماس بگیرید.

 

مقالات پیشنهادی : نگاهی به تاریخچه فولاد ایران و فراز و نشیب‌های آن

پیج اینستاگرام ما: navard.mohammad@