میلگرد چیست و چه کاربردی دارد
مقدمه
کلمه “میلگرد” یک کلمه آشناست که همه ما با شنیدن این کلمه به یاد انواع ساخت و سازها از جمله ساخت و ساز ساختمانی می‌افتیم. حتما شنیده‌اید که مهندسان عمران، معمارها و بناها برای شروع ساخت و ساز، از صاحب ملک، تقاضای خریداری n شاخه میلگرد می‌کنند.
بر کسی پوشیده نیست که وجود میلگرد در ساخت و سازها ضروری است؛ با وجود تغییرات متعدد و ارائه روش‌های ساخت و ساز مدرن مانند کوبیاکس و… میلگرد همچنان از اجزای ضروری ساخت و ساز است. اما آیا به‌طور دقیق می‌دانید که میلگرد چیست و چه کاربردهایی دارد؟
درک اهمیت میلگرد و استفاده صحیح از آن در ساخت و ساز؛ همچنین شناخت انواع میلگرد و تهیه بهترین و مناسب‌ترین نوع آن برای ساخت و ساز موردنظر بر اساس صلاح دید مهندس ناظر ساختمان، از ملزومات شروع یک ساخت و ساز است.
بنابراین صاحبان ملک و کسانی که قصد شروع ساخت و ساز دارند باید بدانند که میلگرد چیست و شناخت کاملی از آن داشته باشند. ما در این مقاله سعی داریم ارماتور را به شما معرفی کنیم و شما را با انواع و اقسام میلگردها و کاربرد هر یک از آن‌ها آشنا کنیم؛ بنابراین تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
میلگرد چیست و چه کاربردی دارد؟
نام دیگر میلگرد، آرماتور است. میلگرد یا همان آرماتور نوعی میله است که اغلب از جنس فولاد ساخته می‌شود؛ البته میلگردها در اجناس مختلفی ساخته می‌شوند و برخی از آن‌ها از جنس الیاف پلیمری هستند؛ همچنین از دیگر فلزات هم در ساخت میلگرد استفاده می‌شود.
شاید برایتان سوال باشد که کاربرد کلی میلگرد چیست؟ همان‌طور که می‌دانید سازه بتنی سازه‌ای بسیار سخت و محکم با مقاومت فشاری بالا است؛ اما این سازه در مقابل نیروهای کششی و رانشی مانند نیرویی که زلزله به سازه‌ها وارد می‌کند؛ مقاوم نیست! آنچه که موجب مقاومت بتن در برابر نیروهای کششی و رانشی می‌شود میلگرد است.
میلگرد برخلاف بتن مقاومت کششی بالایی دارد و استفاده از آن در سازه‌های بتنی، این مقاومت را به بتن می‌دهد و به نوعی تکمیل کننده ویژگی‌های برجسته بتن می‌شود؛ به‌موجب همین امر برای ساختن سازه‌های ضد زلزله و خانه‌های شنارژ استفاده از میلگرد به‌عنوان یکی از ارکان اصلی، باب شد.
محل استفاده از میلگرد در انواع سازه‌ها
ارماتور در انواع سازه‌های بتنی مانند ساختمان‌ها، پل‌ها، سدها، تونل‌ها، حفر مترو و زیرگذر و… کاربرد دارد.
استفاده از میلگرد در ساختمان‌ها، استفاده‌ای شناخته شده است و عموم مردم با محل‌های استفاده آن مانند: پی ساختمان، ستون‌ها، دیوار، تیر، سقف‌های کاذب (رابیتس کاری سقف پیش از شروع کچ کاری)، نمای ساختمان (رابیتس کاری پیش از سنگ کاری)، دال، فونداسیون و… آشنایی دارند؛ اما در دیگر سازه‌ها محل استفاده از میلگرد چیست؟
در پل‌ها برای ساخت تکیه‌گاه، پایه، شاه تیر، عرشه و… از میلگرد استفاده می‌شود؛ همچنین در تونل‌ها برای ساخت بخش‌هایی مانند راک بولت و قاب و… از انواع میلگرد استفاده می‌شود.
قابل به ذکر است که از میلگرد در ساخت توری مش یا همان توری جوشی که خود ابزاری مورد استفاده در ساخت و ساز است؛ استفاده می‌شود.
دسته‌بندی انواع میلگرد چیست؟
میلگردها انواع متعددی دارند؛ میلگردها از نظر جنس، از نظر نوع، از نظر ظاهر، از نظر مکانیکی، از نظر اندازه، از نظر سطح مقطع، از نظر نحوه ساخت و… به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که ما در این مقاله برخی از این دسته‌های مهم را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.
انواع میلگرد از نظر ظاهر
1. میلگرد ساده: این میلگردها آج ندارند و ساده هستند و از آن‌ها در صنعت استفاده‌های فراوانی می‌شود. استفاده‌هایی مانند جوشکاری و آهنگری و… ؛ همچنین به دلیل مقاومت بالای این نوع میلگرد، از آن در ستون‌ها و پایه ساختمان استفاده می‌شود.
2. میلگرد آج‌دار: این میلگردها دارای آج هستند و بیشتر در ساختمان سازی کاربرد دارند. آج در میلگرد باعث می‌شود میلگرد لیز نخورد و چسبندگی میلگرد با بتن افزایش پیدا کند. علاوه بر اینکه از میلگردهای آج‌دار به تنهایی در ساخت و ساز استفاده می‌شود.
کاربردهای دیگری نیز دارند؛ چرا که از میلگردهای آج‌دار در ساخت سنجاقی، عصایی، رکابی، خاموت، ادکا، خرک، راستا و زیزاگ هم استفاده می‌شود که هر یک از این سازه‌های میلگردی در ساخت و ساز کاربرد خاص خود را دارند.
میلگردهای آج‌دار دارای آج عرضی و طولی هستند و نوع آج آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند. این آج‌ها می‌توانند به‌صورت یکنواخت، مرکب، مارپیچ و یا دوکی وجود داشته باشند که هر یک کاربرد خاص خود را دارند.
از نظر نوع انواع میلگرد چیست؟
ما از نظر نوع، شش نوع میلگرد متفاوت داریم که در ادامه هر یک از آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.
1. میلگرد اروپایی: مقاوم است ولی قابلیت انعطاف‌پذیری پایینی دارد. لازم به ذکر است که این نوع میلگرد بسیار مقرون به صرفه است.
2. میلگرد فولاد کربن: از جمله ویژگی بارز و مثبت این نوع میلگرد می‌توان به مقاومت بالای آن نسبت به زنگزدگی و خوردگی به مرور زمان و توسط عوامل مختلف، اشاره کرد.
3. میلگرد گالوانیزه: این نوع میلگرد نیز همانند میلگرد فولاد کربن، در برابر زنگ زدگی و فرسایش، مقاومت بالایی دارد. آنچه که باعث این مقاومت در ارماتور گالوانیزه می‌شود؛ پوشش گالوانیزه‌ای است که آن را فرا گرفته.
4. میلگرد روکش اپوکسی: همان‌طور که از نام آن پیداست دارای روکش اپوکسی است و همین امر موجب بالا رفتن مقاومت آن در برابر اکسایش می‌شود.
5. میلگرد فایبرگلاس: از نقاط ضعف این میلگرد می‌توان به انعطاف‌پذیری پایین آن اشاره کرد و از جمله نقاط قوت آن می‌توان به اکسایش کم آن و مقاومت بالای آن اشاره کرد.
6. میلگرد فولاد استنسل: این نوع میلگرد در عین آسیب‌پذیری و فرسایش بسیار کم، قیمت بالایی دارد و فقط در موارد خاصی از آن استفاده می‌شود.
از نظر مکانیکی دسته‌بندی انواع میلگرد چیست؟
1. میلگرد A1: این نوع میلگرد به‌صورت ساده و بدون آج وجود دارد و به دلیل داشتن درصد بسیار کمی از کربن در ترکیبات شیمیایی خود، بسیار انعطاف‌پذیری بالایی دارد و به همین دلیل به آن میلگرد نرم نیز گفته می‌شود.
2. میلگرد A2: به این نوع میلگرد، میلگرد آج‌دار مارپیچ یا میلگرد نیمه‌ترد گفته می‌شود. همان‌طور که از نام آن پیداست این نوع میلگرد آج‌دار است و آج‌های آن به‌صورت هم‌جهت و یکنواخت هستند.
اگر برای شما سوال است که بیشترین استفاده از این نوع میلگرد چیست؟ باید بدانید که میلگرد A2 اساسی‌ترین استفاده و کارایی را در خاموت‌کاری دارد.
3. میلگرد A3: این میلگرد مقاومت بالایی دارد و در عین حال نسبت به میلگردهای A1 و A2 انعطاف‌پذیری کم‌تری دارد. این میلگرد از نوع آج‌دار است و آج‌های آن به‌شکل جناق و در یک جهت هستند؛ لذا به آن میلگرد جناقی گفته می‌شود.
4. میلگرد A4: این میلگرد نیز آج‌دار است و آج‌های آن مانند آج‌های میلگرد A3 به شکل جناق اما برخلاف میلگرد A3 در خلاف جهت هم قرار دارند. میلگرد A4 میلگرد مرکب نیز نامیده می‌شود. این میلگرد بسیار سخت و با مقاومت بالایی است در عین حال قیمت بالایی نیز دارد.
تفاوت کاربرد میلگرد کامپوزیت و فولادی
امروزه علاوه‌بر میلگردهای فولادی، میلگردهای کامپوزیتی نیز بسیار پرکاربرد شده‌اند و استفاده از آن‌ها در انواع ساخت و سازها در حال توسعه و افزایش است؛ اما علت این جایگزینی در نوع و جنس میلگرد چیست؟
ویژگی‌های برجسته میلگردهای کامپوزیتی باعث افزایش کارایی و بهره‌وری آن‌ها در سازه شده است. از جمله ویژگی‌های میلگردهای کامپوزیتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کشسانی و مقاومت بیشتر آن‌ها در برابر نیروهای کششی، نسبت به میلگردهای فولادی
- وزن کم و سبک آن‌ها نسبت به میلگردهای فولادی
- مقاومت به‌شدت بالای آن‌ها نسبت به فرسایش و خوردگی
- ماندگاری و عمر بالای میلگردهای کامپوزیتی
- مقرون به صرفه بودن میلگردهای کامپوزیتی
نحوه‌ی قرار دادن میلگرد چیست؟
در ساخت و سازها برای ایجاد سازه‌های بتنی و ساخت قسمت‌های مختلف، میلگردها را به شکل‌های متفاوتی در سازه به کار می‌بریم؛ در واقع برای ساخت و ساز نحوه گذاری بسیار حائز اهمیت است.
در میلگرد گذاری با توجه به محل سازه و ویژگی‌های مورد انتظار از میلگرد، نحوه میلگرد گذاری متفاوت است. ما در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که روش‌های مختلف قرار دادن میلگرد چیست.
قرار دادن میلگرد به‌صورت طولی، قرار دادن میلگرد به‌صورت عرضی، استفاده از میلگرد به‌صورت آج سردار، استفاده از میلگرد به‌صورت دورپیچ، استفاده از میلگرد به‌صورت دورگیر، استفاده از میلگرد به شکل انتظار، استفاده از میلگرد به حالت تکمیلی، استفاده از میلگرد به عنوان میلگرد مهار، میلگرد گذاری خاموت، میلگرد گذاری تنگ و…
از جمله روش‌های میلگرد گذاری هستند که هر یک در قسمتی خاص و برای رسیدن به ویژگی مورد نظر در آن قسمت کاربرد دارند.
نکات لازم قبل از استفاده از میلگرد چیست
قبل از استفاده از میلگرد در سازه‌های بتنی بهتر است برای اتصال و چسبندگی بهتر میلگرد با بتن و همچنین افزایش عمر میلگردها نکات مختلفی را رعایت کرد. در ادامه به دو مورد از این نکات اشاره می‌کنیم.
- قبل از هر چیزی میلگردها را با برس‌های مخصوص تمیز کنید تا هر گونه زنگزدگی از سطح آن‌ها پاک شود؛ چرا که این‌کار باعث می‌شود میلگرد بسیار بهتر در بتن جای بگیرد و چسبندگی سطح میلگرد با بتن اطراف خود افزایش یابد؛ همین امر موجب افزایش مقاومت غیر قابل انکار سازه می‌شود.
- قبل از اضافه کرد بتن به میلگردها لازم است که دمای میلگردها به تعادل برسد چرا که سرد بودن زیاد و گرم بودن زیاد میلگردها می‌تواند عمر آن‌ها را کاهش دهد و شکنندگی آن‌ها را افزایش دهد؛ به همین دلیل پیش از بتن ریزی باید به میلگردها آب زد و دمای آن‌ها را متعادل کرد.
شرایط نگهداری از میلگرد چیست
برای افزایش عمر در هنگام نگهداری و انبار کردن آن‌ها باید به نکات مختلفی توجه کرد؛ چرا که اکسید شدن میلگردها و زنگزدگی آن‌ها همچنین فرسایش و کاهش قطر آن‌ها مقاومت و استحکامشان را کاهش می‌دهد. روش‌های محافظت و نگهداری میلگرد چیست؟
این سوالی است که در این مرحله با آن مواجه می‌شویم. اکنون چند روش مناسب برای حفظ و نگهداری میلگردها را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
- میلگردها را باید در مکان‌های خشک و عاری از هرگونه رطوبت نگهداری کرد؛ همچنین محل انبار و نگهداری کردن از میلگردها باید سرپوشیده باشد تا در صورت بارنگی، آب به داخل انبار نفوذ نکند.
- میلگردها را باید در هنگام انبار کردن در ارتفاع مناسب نسبت به زمین قرار داد و نباید مستقیما روی زمین قرار بگیرند.
- بهتر است که قبل از انبار کردن میلگردها هر دسته آن‌ها را در پلاستیک بسته‌بندی کرد تا هیچ‌گونه رطوبتی به داخل آن‌ها نفوذ نکند.
استاندارد یک میلگرد خوب
اگر میخواهید بدانید که بهترین استانداردهای میلگرد و تاییدیه‌های لازم برای ساخت میلگرد چیست؛ باید با انواع استانداردهای جهانی آشنا شوید. کارخانه‌های تولید انواع میلگرد باید در ساخت میلگردهای خود استانداردهای جهانی ساخت میلگرد را رعایت کنند.
- استاندارد ASTM : ASTM انجمن مواد و آزمون آمریکا است که معتبرترین استاندارد تولید انواع میلگرد است.
- استاندارد DIN : DIN یک استاندارد آلمانی است.
- استاندارد JIS :JIS یک استاندارد ژاپنی است و در رابطه با میلگردهایی است که در سازه‌های بتنی استفاده می‌شوند.
- استاندارد IOS : IOS مربوط به سازمان بین‌الملی است و در رابطه با میلگردهای فولادی است.
معرفی بهترین برند میلگرد ایرانی
کارخانه‌های متعددی در تولید انواع میلگرد در ایران فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها میلگردهای با کیفیت‌تری نسبت به سایر برندها دارند. کارخانه‌های ایرانی در تولید انواع میلگرد با سایر کارخانه‌های دنیا رقابت می‌کنند و محصولات با کیفیتی را تولید و عرضه می‌کنند. همچنین برخی از این کارخانه‌ها در عرصه صادرات محصولات خود به سایر کشورها پیشتاز هستند.
در بین کارخانه‌های ایرانی، میلگرد ذوب‌آهن اصفهان بهترین و با کیفیت‌ترین میلگردها را تولید و در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌کند. پس از میلگرد اصفهان، میلگردهای کویر کاشان، نیشابور، فولاد میانه، آناهیتا گیلان، کوثر اهواز، بافق یزد، ابرکوه یزد و شاهین بناب، از جمله دیگر کارخانه‌های برتر تولیدکننده ایرانی میلگرد هستند.
نکات پایانی:
میلگرد ابزاری ضروری و ثابت در ساخت سازه‌های مختلف از جمله سازه‌های ساختمانی است. با قرارگیری میلگرد در سازه‌های بتنی، مقاومت کششی این سازه‌ها افزایش یافته و همین امر موجب ضد زلزله شدن سازه مورد نظر می‌شود.
میلگردها در قسمت‌های مختلف ساخت و سازها کاربرد دارند. از میلگردها در ساخت تونل‌ها، سدها، پل‌ها، ساختمان‌ها و… استفاده می‌شود. شیوه‌های متعدد و مختلفی برای میلگرد گذاری وجود دارد که با توجه به نوع سازه ما و محل استفاده از میلگرد، این میلگرد گذاری متفاوت است.
ارماتور ها انواع مختلفی دارند؛ در پاسخ به این سوال که اولین دسته‌بندی میلگرد چیست؛ باید بگوییم که میلگردهای ساده و آج‌دار نخستین دسته‌بندی انواع میلگرد هستند. میلگردها براساس سایر ویژگی‌هایی از جمله جنس، نوع، مکانیکی و… نیز دسته‌بندی‌های متفاوتی دارند.
برخی از انواع میلگردها دارای مقاومت بالا و برخی دیگر دارای انعطاف‌پذیری بالا هستند که با توجه به درصد کربن آن‌ها این ویژگی‌ها در انواع میلگرد متفاوت هستند.
کلام آخر
اغلب میلگردها فولادی هستند ولی امروزه با توجه به ویژگی‌های درخشان میلگردهای کامپوزیتی، کاربرد این میلگردها افزایش پیدا کرده است. هر میلگرد براساس استانداردهای مختلفی ساخته می‌شود که مهم‌ترین استاندارد، استاندارد ASTM مربوط به انجمن مواد آمریکا است.
در انبار کردن میلگردها برای دور بودن از رطوبت و جلوگیری از اکسایش و فرسایش میلگرد باید به نکات مختلفی توجه کرد.
در میان تولید کنندگان داخلی، میلگرد ذوب آهن اصفهان برترین میلگرد ایران به‌شمار می‌آید که به سایر کشورها نیز صادر می‌شود. ما در این مقابله ابتدا به سوال میلگرد چیست پاسخ دادیم و سپس کاربرد انواع مختلف میلگرد را مورد ارزیابی قرار دادیم. شما چه نکات دیگری را درباره میلگرد می‌دانید؟ با ما تماس بگیرید.
مقالات پیشنهادی: تیرآهن چیست و چه کاربردی دارد
پیج اینستاگرام ما: navard.mohammad@
