گاردان چیست ؟ با انواع گاردان آشنا شوید
هر کسی که با دنیای خودرو در ارتباط است باید با همه قطعات آن به خوبی آشنایی داشته باشد. میل گاردان یکی از قطعه‌های مهمی است که در خودروهای مدل قدیمی وجود دارد. یعنی در خودروهایی که موتور آن‌ها در جلو و چرخ‌های محرک آن‌ها در عقب هستند، میل گاردان قرار داده می‌شود. این قطعه باعث می‌شود که نیروی حاصل از موتور به چرخ‌های عقب انتقال پیدا کند.
اگر می‌خواهید بدانید که میل‌گاردان چیست، باید گفت که این قطعه وظیفه‌ی انتقال گشتاور و حرکت چرخ‌های محور عقب را به عهده دارد. شاید تصور کنید که این قطعه بسیار ساده است، اما همین میل گاردان تاثیر مهمی بر روی حرکت و جبران فاصله عرضی و طولی بین بین محرک و متحرک را در دستگاه‌های مختلف صنعتی دارد. برای اینکه بیشتر با میل گاردان آشنا شوید و ویژگی‌های آن را بدانید، تا انتهای متن با ما همراه باشید.
میل‌گاردان چیست و چه نقشی در خودرو دارد؟
میل گاردان در حقیقت یک قطعه مکانیکی در اتومبیل، قطار، دستگاه کشاورزی و… است که گشتاور و چرخش را منتقل می‌کند. جنس این میله از فولاد و بسیار محکم است و برای جلوگیری از آسیب به میل گاردان در حین حرکت، دو عدد چهار شاخه در دو طرف میله نصب شده است. در برخی از خودروها، چرخ‌های محرک و موتور و گیربکس فاصله زیادی از هم دارند و بنابراین برای اینکه نیرو به چرخ‌ها وارد شود از میل گاردان استفاده می‌کنند.
میل گاردان لوله‌ای است که قطر زیادی دارد و از آنجایی که در خودرو قرار می‌گیرد بسیار محکم و صاف است. یک میل گاردان از قطعات مهمی چون «کشویی، چهار شاخه گاردان، شفت اصلی و فلانچ» ساخته می‌شود. صاف بودن میله گاردان به این دلیل است که بتواند بعد از هر فشاری دوباره به حالت اولیه بازگردد.
در خودروهای دیفرانسیل عقب که موتور و گیربکس آن‌ها در جلو قرار دارد، میل گاردان نیروی موتور را از گیربکس به دیفرانسیل انتقال می‌دهد. در واقع میل گاردان به عنوان یک واسطه بین دیفرانسیل و گیربکس عمل می‌کند.
این قطعه همیشه به یک شکل ساخته نمی‌شود. گاردان‌ها را به صورت تو پر یا تو خالی می‌سازند و در خودرو قرار می‌دهند. البته موتورهایی که کارکرد آن‌ها بسیار سنگین است از نمونه تو خالی آن استفاده می‌کنند. لوله‌های تو خالی علاوه بر سبک بودن، درازتر هستند و در ساخت آن‌ها از ورقه‌های فولاد کم زغال استفاده می‌کنند.
البته باید بدانید در خودروهایی که موتور و اکسل آن‌ها در عقب است از میل گاردان استفاده نمی‌کنند. در این خودروها جعبه دنده و دیفرانسیل، نیروی محرکه را به چرخ‌ها انتقال می‌دهد. گاردان به غیر از خودرو در سایر صنعت‌ها از جمله موارد زیر کاربرد دارد:
- در خطوط نورد فولاد از گاردان‌های بسیار بزرگ با وزن بالا استفاده می‌کنند.
- در دستگاه‌های کشاورزی نیز از گاردان‌ها استفاده می‌کنند. بیشتر دستگاه‌های کشاورزی مانند سم‌پاش، کودپاش یا خرمن‌کوب به تراکتور وصل می‌شوند. به این ترتیب نیروی چرخشی از گاردان به دستگاه مورد نظر منتقل می‌شود و دستگاه کار خود را به خوبی انجام می‌دهد.
- در قطارها نیز از گاردان به دو منظور استفاده می‌کنند. مورد اول برای انتقال حرکت چرخشی موتور به گیربکس و دیفرانسیل و مورد دوم به این ترتیب است که نیروی چرخشی چرخ‌ها را به ژنراتور منتقل کرده و به این وسیله برق مورد نیاز واگن‌ها را تأمین می‌کنند.
انواع میل گاردان و موارد استفاده از آن‌ها
میل گاردان انواع مختلفی دارد که در ادامه به بخشی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
میل گاردان به صورت یک تکه یا دو تکه ساخته می‌شود. موارد استفاده از آن‌ها به نوع خودرو بستگی دارد. یعنی اگر در خودرویی فاصله بین گیربکس و موتور 5/1 متر باشد در آن صورت از گاردان یک تکه استفاده می‌کنند. اما اگر این فاصله از 5/1 بیشتر باشد از گاردان دو تکه در خودرو استفاده می‌کنند.
از طرفی دیگر اگر از گاردانی که طول آن بسیار زیاد است استفاده کنند، خودرو در سرعت زیاد با مشکلات مختلفی روبه‌رو می‌شود. به همین دلیل در این شرایط به سراغ گاردان دو تکه می‌روند. در مدل دو تکه علاوه بر اینکه در دو طرف آن چهار شاخه وجود دارد و یک کشویی هم در جلو آن تعبیه کرده‌اند، در قسمت وسط گاردان، بلبرینگ و لاستیک ضربه‌گیر هم قرار داده‌اند که نمی‌گذارد خودرو در هنگام داشتن سرعت بالا دچار آسیب شود.
کاربردهای گاردان چیست؟
اگر می‌خواهید بدانید که کاربردهای گاردان چیست و در چه مواردی از صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد، بهتر است به این موارد توجه کنید تا اهمیت گاردان را متوجه شوید:
- گاردان در خودروها: در اتومبیل‌هایی که محور حرکت آن‌ها در بخش عقب قرار گرفته است، گاردان حضور دارد تا گشتاوری که توسط موتور و گیربکس تولید شده است را به محور عقب انتقال دهد.
- نورد فولاد: در خط‌های تولید تیرآهن، نبشی و… گشتاوری که توسط موتور و گیربکس تولید شده است توسط میل گاردان به غلتک‌ها منتقل می‌شود. یکی از تفاوت گاردان‌های این مدل با مدل خودرویی در وزن آن‌ها است. گاردان‌های استفاده شده در نورد فولاد ، قوی و بزرگ‌تر بوده و وزن‌ها حدود چند تن است.
- دستگاه کشاورزی: دستگاه‌های مانند سم‌پاش، خرمن‌کوب، کودپاش و… که به تراکتور متصل می‌شوند دارای میل گاردان هستند. میل گاردان در این دستگاه‌ها وظیفه‌ی انتقال گشتاور از تراکتور به وسیله‌های متصل به آن را دارد.
- قطارها: یکی دیگر از کاربردهای گاردان، استفاده آن در قطار است. دو گاردان در قطار وجود دارد که قطعه اول برای انتقال نیروی گشتاور به گیربکس و دیفرانسیل کاربرد دارد و گاردان دوم برای انتقال گشتاور چرخشی چرخ‌ها به ژنراتور و در نتیجه تولید برق برای واگن‌های قطار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اهمیت اتصال کشویی در گاردان
در این قسمت متوجه می‌شوید که نقش اتصال کشویی در گاردان چیست و چقدر اهمیت دارد. برای اینکه فاصله بین جعبه دنده و دیفرانسیل کاهش پیدا کند، اکسل به صورت مداوم روی فنرها در حال حرکت است. برای اینکه این حرکت‌ها بدون مشکلی رخ دهند، محور گاردان نیز باید از نظر طولی کاهش پیدا کند. اتصال کشویی گاردان این عمل را امکان‌پذیر می‌کند.
چرخ‌های عقب خودرو به هنگام عبور از چاله‌ها در حالت عمودی حرکت می‌کنند. به این ترتیب به وسیله‌ای نیاز است که بتواند با تغییر وضع چرخ‌ها طول میل گاردان نیز تغییر کند. اتصال کشویی می‌تواند این کار را انجام دهد. برای اینکه کشویی به خوبی کار کند، باید در هر 5000 هزار کیلومتر آن را با روغن گیربکس روغن‌کاری کنید و اجازه ندهید که خشک فعالیت کند.
چهار شاخ میل گاردان چیست و چرا اهمیت دارد؟
فاصله بین گیربکس با دیفرانسیل زیاد است و آن‌ها در یک سطح صافی قرار ندارند. به همین دلیل وقتی چرخ‌های عقب، بالا و پایین می‌روند دیفرانسیل هم به همراه آن‌ها بالا و پایین می‌رود. با این وضعیت تکان خوردن‌ها، برای اینکه میل گاردان آسیبی نبیند و پاره نشود، در دو سر میل گاردان دو عدد چهار شاخه قرار می‌دهند.
یک سر این چهار شاخه به شفت گیربکس و سر دیگر آن به دنده پینیون دیفرانسیل متصل می‌شود. به این چهار شاخه‌ها، قفل‌های میل گاردان می‌گویند. چهار شاخ گاردان یک وسیله مکانیکی به حساب می‌آید و به دلیل اینکه می‌تواند امکان حرکت چرخشی و انتقال نیرو بین دو نقطه‌ای که با هم هماهنگ نیستند را فراهم کند از اهمیت بالایی برخوردار است.
چهار شاخ گاردان در اتومبیل به دو نوع مهم دارای خار که به شکل حرف «C» در انگلیسی و دارای خار حلقوی تقسیم‌بندی می‌شود. قفل‌های میل گاردان از اجزای زیر تشکیل شده‌اند:
- مفصل هوک: این قفل اولین قفلی بوده که در محورهای حرکت خودرو آن را مورد استفاده قرار داده‌اند. این مفصل به صورت جفتی قرار می‌گیرد. مفصل هوک را در چرخ‌های جلو به کار نمی‌برند چون حجم زیادی را می‌گیرد. در چرخ‌های جلو، مفصل ویژه سرعت ثابت که کوچک‌تر است استفاده می‌شود، چون قابلیت حرکت دارد و حجم کمی را اشغال می‌کند.
- مفصل ویژه سرعت ثابت: از مفصل مخصوص برای چرخ‌هایی جلویی استفاده می‌کنند چون به چرخ‌ها آزادی حرکت بیشتری می‌دهد. یکی از دلایل دیگری که از این مفصل استفاده می‌کنند این است که می‌تواند سرعت یکسانی را به چرخ‌ها منتقل کند.
چرا گاردان دچار لرزش و ارتعاش شده است؟
بعد از اینکه متوجه شدید گاردان چیست و توانستید مدل مناسبی از آن را انتخاب کنید، باید با برخی از علت‌های لرزش آن آشنا شوید:
- لوله گاردان کوتاه آسیب دیده و دچار لنگی شده است: اگر ضربه و آسیبی به گاردان وارد شود و باعث تغییر شکل آن شود، باعث لنگی میله و درنتیجه لرزش آن می‌شود. بنابراین باید میل گاردان را بررسی کنید و در صورت مشاهده دفرمگی و جای ضربه آن را تعویض کنید.
- چهار شاخه قفل کرده است: اگر مفصل و چهار شاخه میل گاردان نتواند حرکتی داشته باشید، شما صدا و لرزش از گاردان مشاهده می‌کنید. این مشکل می‌تواند به علت شکستگی و زنگ‌زدگی مربوط باشد که راه‌حل آن تعویض چهار شاخه است.
- مشاهده حرکت دنده‌ای، پله‌دار یا ریپ در چهار شاخه: شما زمانی این مشکل را مشاهده می‌کنید که در هنگام حرکت آهسته، مفصل و چهار شاخه در یک یا دو محور مشکل پیدا کند. علت این مشکل می تواند به وارد شدن ذرات خارجی به فضای مفصل، بی‌کیفیت بودن جنس نیدل و… باشد که برای حل این مشکل نیز باید چهار شاخه را تعویض کنید.
- تعمیراتی بر روی گاردان انجام شده باشد: اگر عملیات جوش‌کاری، ماشین‌کاری و… بر روی گاردان انجام شود، شما در سطح آن ناصافی مشاهده می‌کنید و به همین علت میل گاردان دچار لرزش می‌شود. بنابراین شما راه دیگری جز تعویض این قطعه ندارید.
با برخی دیگر از مشکلات میل گاردان آشنا شوید
حتما شما هم می‌خواهید بدانید که علل خرابی گاردان چیست. این قطعه نیز مانند سایر قطعات خودرو دچار مشکلات مختلفی می‌شود. هر مشکلی که برای گاردان به وجود می‌آید علائمی دارد که باید به آن‌ها توجه کنید و فورا برای برطرف کردن عیوب یا تعویض گاردان اقدام کنید. مهم‌ترین این مشکلات به شرح زیر هستند:
- منتقل نشدن حرکت چرخشی گیربکس به دیفرانسیل: وقتی که لاستیک‌ها به خاطر عوامل محیطی از بین بروند، جنس لاستیک‌ها نامرغوب باشند یا حرکت چرخشی زیادی به رابط لاستیکی و لوله وارد شود، آن وقت این ایراد رخ می‌دهد. برای برطرف کردن آن باید گاردان معیوب را با گاردانی سالم تعویض کرد.
- لرزش گاردان: وقتی لوله کوتاه و لنگی در اثر ضربه آسیب ببیند، زمانی که چهار شاخه قفل کند، چهار شاخه به صورت دنده‌ای حرکت کند یا به علت تعمیرات مختلف روی گاردان، لوله دچار آسیب شده باشد، لرزش‌های خفیف تا زیاد رخ می‌دهند. در این صورت بسته به میزان خرابی یا باید اقدام به تعمیر چهار شاخه کرد یا اینکه تعمیرکار به طور کلی گاردان را تعویض کند.
- چرا میل گاردان می‌برد: در جواب به علت بریدن میل گاردان چیست می‌توان گفت: ممکن است قفل گاردان شده یا کشویی گاردان گیر کرده باشد. به علت روغن‌کاری نکردن بلبرینگ‌ها، آن‌ها دچار خوردگی شده باشند. دنده معکوس ماشین در دور زیاد تعویض شده باشد. به ماشین فشار زیادی را وارد کرده باشید.
- چرا گاردان لق می‌شود: این مشکل نیز می‌تواند به چند دلیل باشد که بهتر است افراد متخصص آن را بررسی کنند. برخی از این مشکلات عبارت است از: بوش‌ها دچار خوردگی شده باشند. جا و فضای بلبرینگ‌ها گشاد شده باشد. چهار شاخ گاردان خراب شده باشد. میل گاردان تاب برداشته باشد. گاردان دچار شکستگی شده و یا بر روی آن ترک‌هایی ایجاد شده باشد. لق بودن گاردان می‌تواند معایبی نیز داشته باشد که برخی از آن‌ها شامل تولید صدای غیرطبیعی از گاردان، بریدن میل گاردان و… است.
علاوه بر مواردی که در قسمت پیش بررسی شد، ممکن است مشکلات دیگری نیز برای میل گاردان بوجود بیاید:
راه‌هایی برای افزایش طول عمر گاردان
حتما شما هم می‌خواهید بدانید که بهترین راه برای محافظت از گاردان چیست. به طور کلی چند راه ساده برای افزایش طول عمر گاردان و کاهش خرابی‌ها وجود دارد. انجام این چند راهکار ساده می‌تواند هم از میل گاردان شما محافظت کند و همچنین هزینه‌های احتمالی تعمیر را نیز به صورت قابل توجهی کاهش دهد. نکات مهم مراقبت از گاردان به شرح زیر هستند:
1. باید به صورت دوره‌ای ماشین را با کمک جک بلند کنید و گاردان را به خوبی مورد بررسی قرار دهید. به خصوص عواملی مانند زنگ‌زدگی گاردان را نیز جدی بگیرید و نسبت به تعویض آن اقدام کنید.
2. حتما روغن‌کاری‌های لازم را انجام دهید و اجازه ندهید که گاردان خشک کار کند. این مهم از خرابی و به خصوص زنگ‌زدگی آن جلوگیری می‌کند.
3. اگر مجبور به تعویض گاردان شدید حتما به سراغ برندهای معتبر بروید. هرگز گاردانی که قطعه‌های آن قبلا تعویض شده‌اند یا دست دوم هستند را خریداری نکنید و مهم‌تر از همه آن را مورد استفاده قرار ندهید چون به خودرو شما آسیب‌های زیادی وارد می‌کند.
4. برای نصب گاردان یا تعمیر آن حتما از یک متخصص کمک بگیرید. احتمال اینکه در حین نصب یا تعمیر دچار اشتباه شوید زیاد است. متخصص می‌داند که دقیقا چه قطعه‌ای از گاردان نیاز به تعویض یا تعمیر دارد. این مهم به شدت در کاهش هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد. به طور کلی کمک گرفتن از یک مکانیک ماهر همیشه روشی ایمن است.
سخن پایانی
اینکه بدانید گاردان چیست، به شما کمک می‌کند تا در هنگام مشاهده و بروز مشکلات و علائم غیرعادی در دستگاه‌های خود متوجه شوید که چگونه باید با آن‌ها مواجه شوید و از خطرهای احتمالی جلوگیری کنید. به همین دلیل در ابتدای متن به صورت کامل میل گاردان معرفی شد و سپس به انواع آن اشاره کردیم تا بتوانید بهترین مدل و نوع آن را خریداری کنید.
امروزه در اتومبیل‌های جدید چهار شاخ گاردان وجود ندارد. اما هنوز در برخی از مدل‌های قدیمی کامیون‌ها و ماشین‌های سنگین، میل گاردان به کار می‌رود. اگر خودرو شما قدیمی است و این قطعه در آن وجود دارد لازم است که دانش خود را در مورد اینکه گاردان چیست بالا ببرید تا بتوانید از گاردان خودرو خود به خوبی محافظت کنید و در هنگام بروز مشکل با کمک یک متخصص به رفع آن بپردازید. آیا گاردان خودرو شما به خوبی کار می‌کند؟ چند بار آن را تعمیر کرده‌اید؟ آیا وجود آن را در خودرو پردردسر می‌دانید؟ خوشحال می‌شویم که تجربه خود را با ما به اشتراک بگذارید.
در ادامه با کاربردهای مختلف گاردان آشنا شدید تا بدانید که این میل کوچک فولادی چه میزان در قسمت‌های مختلف صنعت اهمیت دارد و در صورت نبود آن، چه مشکلات بزرگی برای ما پیش خواهد آمد. در آخر نیز به مشکلات و راه‌حل‌های آن پرداختیم تا راحت‌تر بتوانید ایراد دستگاه را برای کارشناس‌های متخصص و ماهر توضیح دهید.با ما تماس بگیرید.
پیج اینستاگرام ما: navard.mohammad@
